Lậu Ở Nam Giới: Nguyên nhân, Triệu chứng, Chẩn đoán, Điều Trị và Phòng Ngừa

Lậu ở Nam Giới là một bệnh lây truyền qua đường tình dục thường gặp, có thể gây tổn thương ở niệu đạo, trực tràng, họng và mắt nếu không được phát hiện sớm. Bài viết dưới đây được biên soạn bởi Bệnh viện Đa khoa Khu Vực Phúc Yên, nhằm cung cấp thông tin chính xác, dễ hiểu và cập nhật để giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe tình dục.

Nếu bạn đang băn khoăn về lựa chọn cơ sở uy tín để thăm khám, có thể tham khảo thêm: khám bệnh nam khoa ở đâu.

Lậu ở nam giới là gì?

Lậu ở nam giới (gonorrhea) là nhiễm trùng do vi khuẩn lậu cầu Neisseria gonorrhoeae gây ra. Vi khuẩn này ưa môi trường ẩm, ấm và thường tấn công niệu đạo, trực tràng, họng, kết mạc mắt. Khái niệm “bệnh lây truyền qua đường tình dục” (STI/STD) dùng để chỉ những nhiễm trùng lan truyền khi có hành vi tình dục như giao hợp qua âm đạo, hậu môn hoặc quan hệ đường miệng.

Phần lớn trường hợp lậu ở nam giới có thể điều trị khỏi bằng kháng sinh theo hướng dẫn y tế chính thống. Tuy nhiên, việc tự ý dùng thuốc hoặc trì hoãn đi khám có thể khiến nhiễm trùng kéo dài, tăng nguy cơ biến chứng như viêm mào tinh hoàn, hẹp niệu đạo hoặc nhiễm trùng lan rộng khắp cơ thể.

Đáng lưu ý, lậu ở nam giới đôi khi không có triệu chứng rõ ràng. Vì vậy sàng lọc định kỳ ở nhóm nguy cơ cao — theo khuyến cáo của các tổ chức uy tín như CDC (Hoa Kỳ) — là rất quan trọng để phát hiện sớm và ngăn lây truyền.

Lậu ở nam giới lây qua đường nào?

Lậu ở nam giới lây truyền chủ yếu qua:

• Quan hệ tình dục không an toàn qua âm đạo, hậu môn hoặc đường miệng (oral sex).
• Chia sẻ đồ chơi tình dục không được vệ sinh đúng cách.
• Tiếp xúc gần với vùng sinh dục có nhiễm trùng trong lúc hành vi tình dục.

Lậu không lây khi:

• Hôn, ôm, nắm tay.
• Dùng chung dụng cụ ăn uống, khăn tắm, ngồi chung bồn cầu.
• Ho, hắt hơi.

Vi khuẩn lậu không tồn tại tốt bên ngoài cơ thể và cần môi trường ẩm ấm để phát triển, vì vậy các tiếp xúc thông thường trong sinh hoạt hằng ngày hiếm khi gây lây bệnh.

Dấu hiệu nhận biết lậu ở nam giới

Triệu chứng lậu ở nam giới thường xuất hiện trong khoảng 2–14 ngày sau phơi nhiễm (có thể muộn hơn). Tuy nhiên, một số người hoàn toàn không có triệu chứng (nhiễm trùng “im lặng”), vẫn có khả năng lây cho bạn tình.

Các dấu hiệu thường gặp:

• Tiểu buốt, nóng rát khi đi tiểu; tiểu gắt, tiểu nhiều lần.
• Dịch tiết từ dương vật màu trắng, vàng, xanh hoặc như mủ.
• Đỏ, sưng đau lỗ sáo (miệng niệu đạo).
• Đau, sưng vùng bìu (gợi ý viêm mào tinh hoàn).
• Ngứa, đau, chảy dịch hoặc chảy máu vùng hậu môn (khi nhiễm ở trực tràng).
• Đau họng kéo dài, viêm đỏ họng (khi nhiễm ở hầu họng).
• Mắt đỏ, đau, chảy ghèn; mi mắt sưng (khi nhiễm ở kết mạc).

Triệu chứng có thể nhẹ và thoáng qua, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm với viêm đường tiểu do nguyên nhân khác. Vì vậy khi có dấu hiệu nghi ngờ, bạn nên đi khám sớm để được xét nghiệm xác định.

Yếu tố nguy cơ: Ai dễ mắc lậu ở nam giới?

Bạn có nguy cơ cao mắc lậu nếu:

• Dưới 25 tuổi và có hoạt động tình dục.
• Có bạn tình mới hoặc nhiều bạn tình.
• Không nhất quán sử dụng bao cao su/dental dam (tấm chắn cho oral sex).
• Tiền sử mắc lậu hoặc bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.
• Là nam quan hệ đồng giới (MSM), đặc biệt có quan hệ ở nhiều vị trí (niệu đạo, hậu môn, họng).

Khuyến cáo sàng lọc:

• Nam giới có nguy cơ cao nên xét nghiệm lậu định kỳ, đặc biệt tại tất cả vị trí phơi nhiễm (niệu đạo, hậu môn, họng).
• Đồng thời sàng lọc Chlamydia, giang mai và HIV vì thường đồng nhiễm hoặc cùng nguy cơ.

Biến chứng lậu ở nam giới: Vì sao cần điều trị sớm?

Không điều trị hoặc điều trị muộn có thể dẫn đến:

• Viêm mào tinh hoàn, viêm tinh hoàn: gây đau bìu, ảnh hưởng khả năng sinh sản.
• Hẹp niệu đạo: do viêm mạn tính, hình thành sẹo, gây khó đi tiểu.
• Viêm tuyến tiền liệt: đau vùng tầng sinh môn, rối loạn tiểu tiện.
• Nhiễm lậu lan tỏa (Disseminated Gonococcal Infection – DGI): gây viêm khớp, đau/sưng khớp, ban da, viêm gân, hiếm gặp nhưng nguy hiểm.
• Tăng nguy cơ lây nhiễm và truyền HIV do viêm niêm mạc tạo điều kiện cho virus xâm nhập.
• Viêm kết mạc mắt nặng nếu lây vào mắt.

Nếu bạn có đau lưng, sốt, rét run hay đau hông kèm tiểu buốt, đó có thể là dấu hiệu bệnh lý khác của đường tiết niệu. Bạn có thể tìm hiểu thêm giải phẫu liên quan tại: thận người nằm ở đâu. Tuy nhiên, mọi dấu hiệu bất thường cần được bác sĩ thăm khám để chẩn đoán chính xác.

Chẩn đoán lậu ở nam giới: xét nghiệm nào chính xác?

Bác sĩ sẽ khai thác triệu chứng, tiền sử tình dục và chỉ định xét nghiệm phù hợp. Phương pháp thường dùng:

• Xét nghiệm khuếch đại acid nucleic (NAAT): từ mẫu nước tiểu đầu dòng hoặc tăm bông lấy tại niệu đạo, hậu môn, hầu họng. NAAT rất nhạy và là tiêu chuẩn chẩn đoán hiện nay.
• Cấy vi khuẩn: hữu ích khi nghi kháng thuốc hoặc thất bại điều trị, cho phép làm kháng sinh đồ.
• Sàng lọc đồng nhiễm: Chlamydia, giang mai và HIV thường được chỉ định kèm.

Test-of-cure (xét nghiệm kiểm tra khỏi bệnh) có thể được cân nhắc trong một số trường hợp, đặc biệt với nhiễm lậu ở hầu họng hoặc khi có nghi ngờ kháng thuốc. Dù đã điều trị khỏi, bạn vẫn nên tái xét nghiệm sau 3 tháng vì nguy cơ tái nhiễm khá cao.

Để quản lý sức khỏe toàn diện, việc theo dõi cân nặng và chỉ số cơ thể cũng hữu ích. Bạn có thể dùng công cụ đo chỉ số bmi online để tự đánh giá tình trạng cân nặng hiện tại.

Điều trị lậu ở nam giới: nguyên tắc an toàn

• Kháng sinh là phương pháp điều trị lậu ở nam giới theo hướng dẫn y tế chính thống. Bác sĩ sẽ lựa chọn phác đồ phù hợp (có thể phối hợp nếu chưa loại trừ đồng nhiễm Chlamydia) và cân nhắc xử trí khi dị ứng thuốc.
• Điều trị đồng thời cho bạn tình: bất kỳ bạn tình trong vòng 60 ngày trước khi khởi phát triệu chứng hoặc xét nghiệm dương tính đều cần được đánh giá và điều trị.
• Kiêng quan hệ tình dục: đến khi hoàn tất điều trị và các triệu chứng đã hết. Việc quan hệ sớm có thể khiến tái nhiễm hoặc lây cho bạn tình.
• Tái khám và xét nghiệm lại: theo hẹn bác sĩ, đặc biệt sau 3 tháng để phát hiện tái nhiễm.
• Không tự ý mua thuốc hoặc ngừng thuốc sớm: dễ gây kháng thuốc, thất bại điều trị.

Lưu ý: Lậu không tự khỏi và có xu hướng kháng kháng sinh ngày càng tăng trên toàn cầu — vì vậy việc tuân thủ phác đồ của bác sĩ là rất quan trọng. Ngoài ra, để giảm nguy cơ HIV trong bối cảnh hoạt động tình dục có nguy cơ, dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) là một lựa chọn theo khuyến cáo. Tìm hiểu thêm tại: mua thuốc prep ở đâu.

Lậu ở mắt: cần chú ý điều gì?

Lậu có thể gây viêm kết mạc (mắt đỏ, đau, chảy ghèn nhiều, sưng mi mắt), thường do tay dính dịch nhiễm khuẩn chạm vào mắt hoặc tiếp xúc dịch mủ trong lúc sinh hoạt thân mật. Đây là tình trạng cần được thăm khám sớm vì có nguy cơ tổn thương giác mạc nếu điều trị muộn.

Nếu bạn có kế hoạch làm thủ thuật thẩm mỹ vùng mắt (ví dụ nhấn mí), hãy đảm bảo mắt hoàn toàn khỏe mạnh, không viêm nhiễm. Bạn có thể tham khảo thêm thông tin thời gian duy trì hiệu quả thủ thuật tại: nhấn mí đc bao lâu. Tuy nhiên, mọi quyết định can thiệp thẩm mỹ nên thực hiện sau khi bác sĩ chuyên khoa mắt đánh giá đầy đủ.

Phòng ngừa lậu ở nam giới: thói quen giúp giảm nguy cơ

• Luôn sử dụng bao cao su đúng cách khi quan hệ âm đạo hoặc hậu môn; dùng tấm chắn miệng (dental dam) khi quan hệ đường miệng.
• Hạn chế số lượng bạn tình; trao đổi cởi mở với bạn tình về tiền sử bệnh lây truyền qua đường tình dục và việc xét nghiệm định kỳ.
• Vệ sinh kỹ đồ chơi tình dục; dùng bao riêng cho mỗi bạn tình và mỗi vị trí quan hệ.
• Xét nghiệm sàng lọc định kỳ nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao hoặc có bạn tình mới.
• Điều trị đồng thời cho bạn tình nếu một người mắc bệnh.
• Xem xét các biện pháp dự phòng HIV (như PrEP) theo tư vấn bác sĩ khi có nguy cơ cao; tham khảo thêm: mua thuốc prep ở đâu.

Lưu ý: Hiện chưa có vắc-xin phòng lậu. Phòng ngừa chủ yếu dựa vào thói quen tình dục an toàn, xét nghiệm và điều trị kịp thời.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

• Có dịch mủ hoặc dịch bất thường từ dương vật; tiểu buốt, tiểu gắt kéo dài.
• Đau, sưng bìu; đau khớp, ban đỏ trên da; sốt.
• Ngứa, đau, chảy dịch hoặc chảy máu vùng hậu môn sau quan hệ.
• Đau họng kéo dài sau quan hệ đường miệng.
• Mắt đỏ, đau, sưng, chảy ghèn nhiều.
• Bạn tình thông báo dương tính lậu hoặc bạn vừa phơi nhiễm nguy cơ cao.

Đi khám sớm giúp chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả, hạn chế biến chứng và ngăn lây cho bạn tình.

Câu hỏi thường gặp về lậu ở nam giới

• Lậu ở nam giới có tự khỏi không?
  Không. Lậu cần điều trị kháng sinh theo hướng dẫn y tế. Tự khỏi rất hiếm và nguy cơ biến chứng cao nếu trì hoãn điều trị.

• Quan hệ bằng miệng có lây lậu không?
  Có thể. Lậu ở hầu họng thường không có triệu chứng, nhưng vẫn có khả năng lây. Dental dam giúp giảm nguy cơ.

• Dùng nhà vệ sinh công cộng có lây lậu không?
  Rất hiếm. Vi khuẩn lậu không sống tốt bên ngoài cơ thể và không lây qua tiếp xúc thông thường như ngồi bồn cầu.

• Sau điều trị lậu, bao lâu có thể quan hệ lại?
  Chỉ nên quan hệ trở lại khi đã hoàn tất điều trị, các triệu chứng biến mất và bạn tình đã được đánh giá/điều trị. Tuân thủ dặn dò của bác sĩ.

• Tôi bị tiểu buốt và đau lưng, có phải lậu ảnh hưởng đến thận không?
  Tiểu buốt có thể do nhiều nguyên nhân (lậu, viêm niệu đạo, viêm bàng quang…). Đau lưng thường liên quan bệnh lý thận hoặc cột sống hơn là lậu. Kiến thức giải phẫu hữu ích: thận người nằm ở đâu. Dù vậy, cần khám bác sĩ để xác định nguyên nhân.

• Tôi đang khỏe, có cần xét nghiệm lậu không?
  Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ (nhiều bạn tình, quan hệ không bảo hộ, nam quan hệ đồng giới…) hoặc có bạn tình mới, xét nghiệm sàng lọc định kỳ là khuyến cáo.

Kết luận

Lậu ở nam giới là bệnh lây truyền qua đường tình dục điều trị được, nhưng có thể gây biến chứng nếu phát hiện muộn. Nhận biết dấu hiệu, xét nghiệm đúng vị trí phơi nhiễm, điều trị theo hướng dẫn và phòng ngừa bằng thói quen tình dục an toàn là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe. Bệnh viện Đa khoa Khu Vực Phúc Yên luôn khuyến khích người đọc chủ động thăm khám khi có triệu chứng nghi ngờ hoặc sau phơi nhiễm nguy cơ.

Thông tin trong bài mang tính chất tham khảo, không thay thế cho ý kiến của bác sĩ. Luôn tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp nào.