Bệnh trĩ có chết không? Sự thật, biến chứng và cách xử trí an toàn

Bệnh trĩ là tình trạng rất phổ biến nhưng thường khó nói, khiến nhiều người băn khoăn: Bệnh Trĩ Có Chết Không, có nguy hiểm không và nên xử trí thế nào để an toàn. Bài viết do Bệnh viện Đa khoa Khu Vực Phúc Yên biên soạn nhằm giải đáp các câu hỏi thường gặp, cung cấp thông tin đáng tin cậy và cập nhật theo chuẩn mực y khoa.

Bên cạnh trĩ, nhiều thắc mắc sức khỏe thường ngày cũng khiến bạn lo lắng và bối rối trong cách xử trí ban đầu, chẳng hạn chủ đề “bị mèo cào nhẹ có sao không”. Bạn có thể tham khảo thêm bài viết bị mèo cào nhẹ có sao không để được hướng dẫn xử lý vết thương nhẹ và phòng ngừa nhiễm trùng.

Bệnh trĩ là gì? Phân loại và triệu chứng điển hình

Bệnh trĩ là sự giãn và phì đại bất thường của các đám rối tĩnh mạch ở vùng hậu môn – trực tràng. Dựa theo vị trí xuất phát của búi trĩ, bệnh được chia thành:

• Trĩ nội: Búi trĩ xuất phát phía trên đường lược (bên trong ống hậu môn). Thường không đau ở giai đoạn đầu, biểu hiện bằng chảy máu khi đi tiêu, sa búi trĩ theo mức độ.
• Trĩ ngoại: Búi trĩ ở dưới đường lược (phía ngoài ống hậu môn), dễ gây đau, cộm, vướng, ướt, ngứa do kích thích vùng da quanh hậu môn.
• Trĩ hỗn hợp: Kết hợp cả trĩ nội và trĩ ngoại.

Triệu chứng thường gặp gồm: chảy máu tươi khi đi tiêu (máu dính giấy vệ sinh hoặc nhỏ giọt), sa búi trĩ, đau rát hậu môn, ngứa, tiết dịch gây ẩm ướt và kích ứng da, có thể có khối cứng đau đột ngột ở rìa hậu môn nếu hình thành cục máu đông (trĩ ngoại huyết khối). Mức độ nặng nhẹ phụ thuộc giai đoạn, thói quen sinh hoạt và bệnh nền kèm theo.

Bệnh trĩ có chết không? Câu trả lời ngắn gọn và chính xác

Câu trả lời ngắn gọn: Bệnh trĩ hiếm khi trực tiếp gây tử vong. Ở đa số trường hợp, trĩ lành tính, điều trị sớm và đúng cách sẽ cải thiện triệu chứng và giảm nguy cơ biến chứng. Tuy vậy, vẫn có một số tình huống hiếm gặp nhưng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời, ví dụ:

• Chảy máu ồ ạt dẫn tới sốc mất máu (rất hiếm, nhưng cần cấp cứu ngay khi xảy ra).
• Trĩ nội sa nghẹt, thiếu máu nuôi búi trĩ, hoại tử và nhiễm trùng lan rộng (nguy cơ cao hơn ở người suy giảm miễn dịch, đái tháo đường, bệnh mạch máu…).
• Nhiễm trùng vùng quanh hậu môn nặng, áp xe lan tỏa gây nhiễm trùng huyết (rất hiếm).

Điều quan trọng: triệu chứng của trĩ (đặc biệt là chảy máu khi đi tiêu) có thể giống các bệnh lý khác nghiêm trọng hơn như nứt hậu môn, polyp, bệnh viêm ruột, thậm chí ung thư đại trực tràng. Vì vậy, bất kỳ chảy máu trực tràng kéo dài, tái phát hoặc kèm dấu hiệu báo động đều cần được bác sĩ thăm khám để loại trừ nguyên nhân nguy hiểm. Các hội chuyên khoa như ASCRS (Hiệp hội Phẫu thuật Đại trực tràng Hoa Kỳ), NHS (Anh) và Mayo Clinic đều nhấn mạnh: chẩn đoán chính xác là chìa khóa để điều trị an toàn và kịp thời.

Những biến chứng của bệnh trĩ nếu không điều trị sớm

Bệnh trĩ không tự nhiên “hóa ác” thành ung thư. Tuy nhiên, nếu không điều trị và thay đổi lối sống, bệnh có thể gây nhiều phiền toái và biến chứng, làm giảm đáng kể chất lượng sống:

• Thiếu máu do chảy máu mạn: Chảy máu ít nhưng kéo dài có thể gây mệt mỏi, chóng mặt, da xanh, đánh trống ngực. Xét nghiệm công thức máu có thể cho thấy thiếu máu thiếu sắt. Trường hợp chảy máu nhiều đột ngột là cấp cứu.

• Trĩ ngoại huyết khối (cục máu đông ở búi trĩ ngoại): Gây đau dữ dội, khối cứng sưng ở rìa hậu môn. Đau tăng khi ngồi, đi lại hoặc đi vệ sinh. Đây là biến chứng thường gây khó chịu nhất.

• Sa nghẹt búi trĩ: Búi trĩ sa ra ngoài và bị cơ vòng hậu môn “siết” lại, máu khó lưu thông, dẫn tới phù nề, đau nhiều. Nếu kéo dài có thể thiếu máu nuôi, loét, hoại tử và nhiễm trùng.

• Nhiễm trùng – áp xe – rò hậu môn: Ít gặp ở trĩ đơn thuần, nhưng kích ứng da quanh hậu môn (do ẩm ướt, tiết dịch), gãi nhiều hoặc tổn thương niêm mạc có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, hình thành áp xe quanh hậu môn. Một số áp xe có thể tiến triển thành đường rò.

• Kích ứng và dày sừng da quanh hậu môn: Tiết dịch, ẩm ướt, lau chùi mạnh tay kéo dài làm da quanh hậu môn đỏ, ngứa, dày sạm, có thể xuất hiện “skin tag” (thịt thừa).

• Ảnh hưởng tâm lý – sinh hoạt: Đau, vướng, ngại giao tiếp, khó tập luyện, e ngại quan hệ tình dục vì đau hoặc sợ chảy máu. Chất lượng sống giảm đáng kể nếu trĩ kéo dài.

Biến chứng của bệnh trĩ như nghẹt búi trĩ, thiếu máu, đau rát hậu môn

Ở một số người, ma sát, ẩm ướt và thói quen ngồi lâu có thể đi kèm thâm sạm vùng mông. Bạn có thể tham khảo bài viết mông bị thâm đen để hiểu nguyên nhân thường gặp và các biện pháp chăm sóc da phù hợp. Lưu ý: chăm sóc da chỉ hỗ trợ, không thay thế điều trị trĩ.

Khi nào cần đi khám ngay? Dấu hiệu nguy hiểm không nên bỏ qua

Hãy đến cơ sở y tế hoặc liên hệ cấp cứu khi có một trong các dấu hiệu sau:

• Chảy máu trực tràng nhiều, đỏ tươi, không tự cầm, kèm chóng mặt, ngất, da lạnh hoặc mạch nhanh.
• Đau hậu môn dữ dội, sưng tấy, sốt hoặc mệt lả (gợi ý áp xe/nhiễm trùng).
• Búi trĩ sa ra ngoài, sưng tím, rất đau và không đẩy lên được (nguy cơ nghẹt).
• Phân đen như bã cà phê, mùi hôi khẳn hoặc lẫn máu cục (gợi ý chảy máu tiêu hóa – cần cấp cứu).
• Chảy máu kéo dài hoặc tái phát sau 40 tuổi, có tiền sử gia đình ung thư đại trực tràng, sụt cân không rõ nguyên nhân, thay đổi thói quen đi tiêu kéo dài (táo bón/tiêu chảy), thiếu máu không lý giải được.

Những tình huống trên cần bác sĩ thăm khám để loại trừ bệnh lý nguy hiểm và xử trí kịp thời, nhằm giảm tối đa rủi ro.

Chẩn đoán bệnh trĩ: Bác sĩ làm gì để xác định bệnh?

Bác sĩ sẽ khai thác triệu chứng, thói quen đi tiêu, chế độ ăn, thời gian ngồi – rặn khi đại tiện, sử dụng rượu bia, chất kích thích và bệnh nền (đái tháo đường, rối loạn đông máu, thai kỳ…). Khám lâm sàng gồm quan sát vùng hậu môn, khám trực tràng bằng tay và có thể soi hậu môn – trực tràng (anoscopy/sigmoidoscopy). Ở người có yếu tố nguy cơ hoặc dấu hiệu báo động, bác sĩ có thể chỉ định nội soi đại tràng để loại trừ polyp và ung thư.

Chẩn đoán phân biệt rất quan trọng vì triệu chứng chảy máu hoặc đau hậu môn còn gặp trong: nứt kẽ hậu môn, polyp, viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, ung thư đại trực tràng, sa trực tràng, áp xe – rò hậu môn, bệnh lây qua đường tình dục. Việc xác định đúng nguyên nhân sẽ giúp bạn điều trị hiệu quả và an toàn.

Điều trị bệnh trĩ: Từ chăm sóc tại nhà đến can thiệp y khoa

Tùy mức độ, bác sĩ sẽ cá thể hóa kế hoạch điều trị. Các hướng tiếp cận thường gồm:

• Thay đổi lối sống (nền tảng và bắt buộc):

  • Tăng chất xơ trong khẩu phần (rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu), uống đủ nước, hạn chế rượu bia.
  • Không rặn kéo dài; không ngồi bồn cầu quá 5 phút; đi tiêu ngay khi có nhu cầu.
  • Tránh ngồi/đứng một tư thế quá lâu; vận động nhẹ nhàng, đều đặn (đi bộ, bơi, yoga) để giảm táo bón.
  • Ngâm ấm vùng hậu môn (sitz bath) 10–15 phút vài lần/ngày giúp giảm đau, thư giãn cơ thắt.

• Điều trị nội khoa giảm triệu chứng:

  • Dùng sản phẩm hỗ trợ theo chỉ định bác sĩ để giảm đau rát, ngứa hoặc hỗ trợ làm mềm phân. Không tự ý dùng thuốc kéo dài khi chưa được tư vấn y tế.

• Thủ thuật tại phòng khám (áp dụng cho trĩ nội mức độ nhẹ đến trung bình):

  • Thắt vòng cao su (rubber band ligation).
  • Chích xơ búi trĩ (sclerotherapy).
  • Quang đông hồng ngoại và các kỹ thuật tương đương.
    Các thủ thuật này thường nhanh, ít đau, hồi phục sớm, nhưng có thể cần thực hiện lặp lại.

• Phẫu thuật (áp dụng khi trĩ sa nặng, trĩ hỗn hợp, biến chứng hoặc thất bại với điều trị khác):

  • Cắt trĩ kinh điển.
  • Khâu treo búi trĩ (stapled hemorrhoidopexy) trong một số chỉ định thích hợp.
    Chỉ định phẫu thuật được cân nhắc kỹ lưỡng sau khi đánh giá lợi ích – rủi ro, tình trạng toàn thân và mong đợi của người bệnh.

Các phương pháp điều trị bệnh trĩ tùy mức độ từ nội khoa đến can thiệp

Một lưu ý quan trọng về chăm sóc da vùng hậu môn – mông: tránh cọ xát quá mức và hạn chế sử dụng sản phẩm tẩy rửa mạnh. Việc tẩy da định kỳ có thể giúp da cơ thể thông thoáng, nhưng không áp dụng cho vùng da nhạy cảm quanh hậu môn. Bạn có thể tham khảo bài tẩy tế bào chết tại nhà để hiểu nguyên tắc an toàn chung, sau đó điều chỉnh phù hợp.

Trĩ có lây không? Có gây ung thư không? Hiểu đúng để bớt lo

• Trĩ không lây từ người này sang người khác. Đây là rối loạn cấu trúc tĩnh mạch do nhiều yếu tố (táo bón, rặn nhiều, ngồi lâu, mang thai, béo phì, chế độ ăn ít chất xơ…).
• Trĩ không phải là ung thư và không “hóa” ung thư. Tuy nhiên, chảy máu trực tràng là triệu chứng chung của nhiều bệnh, bao gồm ung thư đại trực tràng. Vì vậy, đừng tự kết luận là “chỉ do trĩ” nếu bạn có chảy máu; hãy đi khám để được tầm soát đúng chuẩn khi có yếu tố nguy cơ hoặc dấu hiệu bất thường.

Bệnh trĩ ở phụ nữ mang thai và người cao tuổi

• Thai kỳ: Tử cung lớn dần gây tăng áp lực tĩnh mạch vùng chậu, táo bón do nội tiết – đây là hai yếu tố khiến trĩ dễ xuất hiện hoặc nặng hơn. Đa số trường hợp cải thiện sau sinh, nhưng mẹ bầu nên:
  • Ăn nhiều chất xơ, uống đủ nước, vận động nhẹ nếu không có chống chỉ định.
  • Hạn chế rặn khi đi tiêu, ngâm ấm giảm đau, hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc hoặc kem bôi.
• Người cao tuổi: Trương lực mô nâng đỡ giảm, táo bón mạn tính hoặc đa bệnh lý đi kèm khiến trĩ dễ tái phát. Tái khám định kỳ, điều chỉnh thuốc và chế độ ăn – vận động là thiết yếu.

Hình minh họa bệnh trĩ và nguy cơ biến chứng nếu không điều trị sớm

Phòng ngừa và chăm sóc tại nhà để giảm tái phát

• Tăng cường chất xơ và nước: mục tiêu 25–30 g chất xơ/ngày từ thực phẩm; uống đủ nước (nhìn màu nước tiểu vàng nhạt là gợi ý tốt).
• Thói quen đi tiêu lành mạnh: đi ngay khi có nhu cầu, hạn chế đọc/sử dụng điện thoại trên bồn cầu, không rặn kéo dài, kê gác chân khi ngồi bồn cầu để thuận lợi cho việc đại tiện.
• Vận động điều độ: đi bộ 30 phút/ngày, tránh ngồi/đứng một tư thế quá lâu; thay đổi tư thế mỗi 30–60 phút khi làm việc.
• Chăm sóc vùng hậu môn – mông: lau rửa nhẹ nhàng, thấm khô sau khi đi vệ sinh, tránh dùng giấy thô ráp; chọn quần áo thoáng – thấm hút mồ hôi. Nếu bạn quan tâm đến các vấn đề thẩm mỹ vùng mông, bài viết mông bị thâm đen có nhiều thông tin hữu ích để tham khảo trong bối cảnh chăm sóc da tổng quát.

Khi nào cần gặp bác sĩ chuyên khoa?

Bạn nên đi khám chuyên khoa Tiêu hóa hoặc Hậu môn – Trực tràng khi:

• Triệu chứng kéo dài trên 1–2 tuần dù đã thay đổi lối sống.
• Chảy máu tái phát hoặc kèm dấu hiệu thiếu máu.
• Đau nhiều, sưng, sốt, nghi nghẹt búi trĩ.
• Búi trĩ sa ra ngoài thường xuyên.
• Có yếu tố nguy cơ ung thư đại trực tràng hoặc từ 40–45 tuổi trở lên cần tầm soát theo khuyến cáo.

Việc thăm khám sớm giúp chẩn đoán chính xác, can thiệp kịp thời, hạn chế biến chứng và trả lời thấu đáo câu hỏi “bệnh trĩ có chết không” trong trường hợp cụ thể của bạn. Bệnh viện Đa khoa Khu Vực Phúc Yên cập nhật thông tin y tế dựa trên khuyến cáo từ Bộ Y tế và các tổ chức y khoa quốc tế, đồng thời khuyến khích người bệnh chủ động trao đổi với bác sĩ để có kế hoạch điều trị cá thể hóa.

Câu hỏi thường gặp về “bệnh trĩ có chết không”

• Bệnh trĩ có chết không?

  • Hiếm khi. Đa số trường hợp không đe dọa tính mạng nếu được điều trị và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, chảy máu ồ ạt, nhiễm trùng lan rộng hoặc nghẹt – hoại tử búi trĩ là cấp cứu cần xử trí ngay.

• Trĩ có cần mổ không?

  • Không phải ai bị trĩ cũng cần mổ. Điều trị tùy thuộc mức độ, triệu chứng và đáp ứng với thay đổi lối sống, thuốc và thủ thuật. Phẫu thuật được cân nhắc khi trĩ nặng, sa nhiều, biến chứng hoặc thất bại với phương pháp khác.

• Trĩ có gây ung thư không?

  • Không. Trĩ không “hóa” ung thư. Nhưng chảy máu hậu môn có nhiều nguyên nhân, trong đó có ung thư đại trực tràng. Đi khám để tầm soát khi có dấu hiệu bất thường hoặc thuộc nhóm nguy cơ.

• Tập thể dục có làm nặng trĩ?

  • Đa số hoạt động vừa phải (đi bộ, bơi, yoga) có lợi, giúp phòng táo bón. Tránh nâng tạ quá nặng hoặc nín thở – rặn mạnh khi tập, vì có thể làm tăng áp lực ổ bụng.

• Quan hệ tình dục có ảnh hưởng đến trĩ?

  • Người bị trĩ có thể khó chịu hoặc đau. Nếu đau tăng khi quan hệ, nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn phương án giảm triệu chứng an toàn. Tránh thực hành gây tăng áp lực lên vùng hậu môn khi đang có triệu chứng.

• Dùng sản phẩm tẩy da hay chăm sóc da có giúp hết trĩ?

  • Không. Trĩ là vấn đề mạch máu ở hậu môn – trực tràng. Chăm sóc da đúng cách chỉ giúp giảm kích ứng vùng quanh hậu môn. Đặc biệt, cần thận trọng với việc tẩy da mạnh ở vùng nhạy cảm; bạn có thể tìm hiểu nguyên tắc tẩy tế bào chết tại nhà để áp dụng an toàn cho các vùng da phù hợp.

Kết luận

Bệnh trĩ có chết không? Câu trả lời là rất hiếm khi trĩ trực tiếp gây tử vong. Tuy nhiên, đừng xem nhẹ các dấu hiệu bất thường như chảy máu nhiều, đau dữ dội, sốt hoặc búi trĩ sa nghẹt. Chẩn đoán sớm, điều chỉnh lối sống, điều trị đúng bậc thang và tái khám theo hẹn là chìa khóa để kiểm soát bệnh an toàn và hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân có triệu chứng nghi ngờ, hãy chủ động gặp bác sĩ chuyên khoa để được đánh giá và tư vấn phù hợp.

Thông tin trong bài mang tính chất tham khảo, không thay thế cho ý kiến của bác sĩ. Luôn tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp nào.