Bảng Đo Thị Lực Chữ C (Landolt C): Cách Đo, Ý Nghĩa 10/10 và Những Điều Cần Biết

Bảng đo Thị Lực Chữ C là công cụ đơn giản nhưng cực kỳ quan trọng để sàng lọc các vấn đề về mắt và đánh giá khả năng nhìn xa của mọi lứa tuổi, kể cả người chưa biết chữ. Bài viết được biên soạn bởi Bệnh viện Đa khoa Khu Vực Phúc Yên, tổng hợp từ các khuyến cáo nhãn khoa hiện hành nhằm giúp bạn hiểu đúng, đo đúng và đọc đúng kết quả thị lực với bảng chữ C.

Bạn cũng có thể tham khảo thêm các chủ đề sức khỏe tổng quát khác trên trang, ví dụ: lòi dom là gì.

Bảng đo thị lực chữ C là gì?

Bảng đo thị lực chữ C, còn gọi là bảng Landolt C, gồm các vòng tròn mở giống chữ “C” với khe hở quay về các hướng khác nhau (thường là lên, xuống, trái, phải; một số phiên bản có 8 hướng). Các vòng chữ C được sắp xếp thành nhiều dòng, kích thước giảm dần từ trên xuống dưới để đánh giá khả năng phân giải chi tiết của mắt ở khoảng cách chuẩn (thường 5 mét).

Người được kiểm tra sẽ che lần lượt từng mắt và xác định hướng của khe hở trên mỗi chữ C theo yêu cầu của kỹ thuật viên. Bảng đo thị lực chữ C rất hữu ích cho trẻ nhỏ, người lớn tuổi, và đặc biệt những người không biết chữ vì chỉ cần nhận diện hướng — không cần đọc chữ cái.

Vì cách đo thị lực dựa trên độ phân giải, bảng đo thị lực chữ C giúp sàng lọc các tật khúc xạ (cận thị, viễn thị, loạn thị), nhược thị (mắt lười) hoặc theo dõi trước – sau can thiệp nhãn khoa. Tuy nhiên, thị lực tốt không loại trừ hoàn toàn các bệnh lý mắt khác như tăng nhãn áp (glaucoma), đục thủy tinh thể hoặc bệnh võng mạc, do đó đo thị lực chỉ là một phần trong khám mắt toàn diện.

Bảng đo thị lực chữ C dùng cho đo thị lực xa, phù hợp cả người chưa biết chữ

Ý nghĩa “10/10” trên bảng đo thị lực chữ C

Trong thực hành nhãn khoa tại Việt Nam, kết quả thị lực thường được ghi theo dạng thập phân. Thị lực 10/10 tương đương thị lực 1.0 (gần với khái niệm 20/20 trong hệ đo của Mỹ). Điều đó cho thấy mắt có khả năng phân giải chi tiết ở mức bình thường theo tiêu chuẩn đo ở khoảng cách quy định.

Tuy vậy, kết quả 10/10 không phải là “bằng chứng tuyệt đối” cho thấy mắt hoàn toàn khỏe mạnh. Ví dụ, giai đoạn sớm của một số bệnh lý (glaucoma, thoái hóa hoàng điểm dạng khô, bệnh lý giác mạc nhẹ, khô mắt) có thể chưa làm giảm thị lực trung tâm, nhưng vẫn gây khó chịu, giảm chất lượng thị giác hoặc ảnh hưởng thị trường (tầm nhìn xung quanh). Ngược lại, thị lực thấp hơn 10/10 không nhất thiết đồng nghĩa có bệnh nặng; đôi khi chỉ do điều kiện đo chưa chuẩn hoặc mắt cần chỉnh tật khúc xạ bằng kính phù hợp.

Vì thế, hãy xem kết quả thị lực như một “ảnh chụp nhanh” về khả năng nhìn tại thời điểm đo. Để đánh giá toàn diện sức khỏe mắt, bác sĩ có thể chỉ định thêm các thăm dò: khúc xạ khách quan, soi đáy mắt, đo nhãn áp, chụp OCT hoàng điểm/võng mạc, kiểm tra thị trường…

Khi nào nên sử dụng bảng đo thị lực chữ C?

• Sàng lọc thị lực cho trẻ chưa biết chữ: Bảng đo thị lực chữ C tạo điều kiện kiểm tra sớm, phát hiện nhược thị, lác ẩn hoặc tật khúc xạ ở trẻ từ 3–5 tuổi.
• Kiểm tra định kỳ cho người trưởng thành: Đặc biệt với người làm việc nhiều trên máy tính, lái xe, hoặc có tiền sử cận/viễn/loạn thị.
• Theo dõi sau điều trị: Sau khi đổi kính, phẫu thuật khúc xạ hoặc điều trị bệnh mắt, bảng chữ C hỗ trợ đánh giá nhanh hiệu quả chỉnh quang.
• Tầm soát trong cộng đồng: Bảng đo thị lực chữ C dễ triển khai, giúp nhân viên y tế cơ sở sàng lọc thị lực trước khi chuyển tuyến.

Nếu bạn đang quan tâm đến lĩnh vực thần kinh – hành vi ở trẻ, tham khảo thêm bài viết: hội chứng tic trẻ em.

Chuẩn bị và quy trình đo với bảng chữ C

• Chuẩn bị môi trường: Bảng đo thị lực chữ C cần nền trắng, chữ màu đen, ánh sáng đồng đều, không chói lóa. Treo bảng ở độ cao phù hợp (tầm mắt ngồi/đứng) và đảm bảo khoảng cách đo tiêu chuẩn (thường 5 mét cho đo thị lực xa).
• Hướng dẫn che mắt: Người bệnh che lần lượt từng mắt bằng tấm che sạch, không ép mạnh vào nhãn cầu để tránh gây nhìn mờ tạm thời. Giữ đầu thẳng, nhìn vào trung tâm bảng, đọc theo yêu cầu.
• Cách đọc và ghi kết quả: Bắt đầu từ dòng lớn, yêu cầu chỉ đúng hướng khe hở của chữ C. Ghi lại dòng nhỏ nhất người bệnh xác định chính xác theo tiêu chuẩn của từng bảng (ví dụ đúng ≥ 3/5 ký hiệu trong dòng). Lặp lại cho mắt còn lại. Nếu người bệnh có kính, đo thị lực không kính và có kính để so sánh.
• Nghỉ mắt trước khi đo: Tránh đo ngay sau khi từ môi trường quá sáng vào phòng tối hoặc sau khi đọc/nhìn màn hình liên tục. Nghỉ 10–15 phút giúp ổn định điều tiết, giảm sai số.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kết hợp bảng đo thị lực chữ C với đo khúc xạ tự động, soi đèn khe để xác định nguyên nhân mờ mắt và đưa ra hướng xử trí phù hợp.

Những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả đo thị lực

• Ánh sáng và độ tương phản: Ánh sáng yếu, bóng đổ, hoặc bảng không đạt chuẩn khiến mắt phải cố gắng quá mức, dễ ghi nhận thị lực thấp giả. Độ tương phản tốt (đen – trắng rõ) giúp kết quả chính xác hơn.
• Điều tiết và mệt mỏi: Nhìn gần/xa liên tục, stress, thiếu ngủ, khô mắt làm dao động thị lực tạm thời. Nghỉ ngơi, chớp mắt đầy đủ và nhỏ nước mắt nhân tạo (nếu bác sĩ khuyến nghị) có thể cải thiện chất lượng đo.
• Kính chưa phù hợp: Số kính quá yếu/mạnh, tròng kính trầy xước, lệch tâm hoặc đeo sai trục loạn thị làm sai lệch kết quả. Nên mang kính đang sử dụng khi đo và cung cấp thông tin đơn kính hiện tại cho nhân viên y tế.
• Bệnh lý mắt: Viêm kết mạc, viêm bờ mi, sẹo giác mạc, đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp, bệnh lý hoàng điểm, võng mạc đái tháo đường… có thể giảm thị lực dù môi trường đo đạt chuẩn.

Ánh sáng và độ tương phản đạt chuẩn giúp đo thị lực bằng bảng chữ C chính xác hơn

Nếu bạn đang tìm hiểu thêm về các bệnh ký sinh trùng ảnh hưởng sức khỏe tổng quát, có thể xem: sán lá gan nhỏ.

So sánh bảng chữ C với các bảng đo thị lực khác

• Bảng Snellen: Dành cho người biết chữ, gồm các chữ cái (E, F, P, L, T, O…) kích thước giảm dần. Phổ biến trong lâm sàng, nhưng không phù hợp cho người chưa biết chữ.
• Bảng chữ E (Tumbling E): Tương tự bảng đo thị lực chữ C, nhưng dùng chữ E xoay nhiều hướng. Thích hợp cho trẻ nhỏ hoặc người không biết chữ.
• Bảng hình (hình con vật/đồ vật): Dễ dùng cho trẻ nhỏ; người đo yêu cầu gọi tên hình. Hạn chế là ảnh hưởng bởi khả năng nhận biết hình và vốn từ của trẻ.
• Bảng Parinaud (đo thị lực gần): Dùng văn bản/câu ngắn với cỡ chữ khác nhau để đánh giá thị lực nhìn gần (ở khoảng cách 30–35 cm), hữu ích trong đọc sách, sử dụng điện thoại.

Các loại bảng đo thị lực: chữ C, chữ E, Snellen và bảng hình cho nhiều đối tượng khác nhau

Các chỉ số thị lực: 10/10, 20/20, logMAR — đọc sao cho đúng?

• 10/10 (thập phân 1.0): Thị lực “chuẩn” theo hệ thập phân, tương đương gần 20/20 trong hệ đo của Mỹ. Con số càng lớn (ví dụ 12/10) thể hiện khả năng phân giải tốt hơn chuẩn.
• 20/20 (feet): Chỉ số phổ biến ở Mỹ; 20/40 nghĩa là bạn cần đứng ở 20 feet để thấy một chi tiết mà người có thị lực chuẩn nhìn thấy ở 40 feet.
• logMAR: Thang đo lôgarit mang tính khoa học và chuẩn hóa cao để so sánh thị lực giữa các nghiên cứu/lâm sàng. Chỉ số logMAR càng nhỏ, thị lực càng tốt (0.0 gần tương đương 20/20).

Dù dùng hệ đo nào, nguyên tắc chung là phải đảm bảo quy trình đo chuẩn, khoảng cách đúng, ánh sáng tốt và hướng dẫn rõ ràng. Bảng đo thị lực chữ C là một trong những phương tiện giúp quy trình này trở nên linh hoạt với nhiều đối tượng.

Khi nào cần khám chuyên khoa Mắt?

• Thị lực giảm đột ngột, xuất hiện ám điểm (vùng tối), chớp sáng, ruồi bay, hoặc nhìn méo hình.
• Đau mắt, đỏ mắt, nhức hốc mắt, nhức đầu kèm nhìn mờ.
• Nhìn mờ kéo dài khi lái xe, đọc sách, làm việc máy tính — dù đã đổi kính.
• Trẻ nheo mắt, nghiêng đầu khi nhìn, hay ngồi sát tivi, học tập giảm sút, hoặc có lệch trục mắt (nghi lác/nhược thị).
• Người có bệnh nền (đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh lý tuyến giáp), người lớn tuổi hoặc có tiền sử bệnh mắt trong gia đình.

Khám mắt định kỳ 6–12 tháng/lần với người trưởng thành và 3–6 tháng/lần với trẻ nhỏ giúp phát hiện sớm các vấn đề. Bảng đo thị lực chữ C chỉ là bước đầu, cần phối hợp thăm khám chuyên sâu để bảo đảm an toàn thị giác lâu dài.

Hình minh họa cơ sở khám mắt đạt chuẩn, hỗ trợ đo thị lực và thăm khám toàn diện

Bạn cũng có thể đọc thêm bài viết chuyên môn khác về cơ xương khớp để trang bị kiến thức sức khỏe tổng quát: lao xương có lây không.

Chăm sóc mắt và phòng ngừa suy giảm thị lực

• Vệ sinh và nghỉ ngơi cho mắt: Quy tắc 20-20-20 khi nhìn màn hình (mỗi 20 phút, nhìn xa 20 feet, trong 20 giây). Chớp mắt đầy đủ để tránh khô mắt; không dụi mắt.
• Ánh sáng làm việc phù hợp: Tránh ánh sáng quá chói hoặc quá tối; dùng đèn bàn có tán quang đều, hạn chế phản xạ trên màn hình.
• Bảo hộ khi cần: Đeo kính bảo hộ khi lao động, thể thao có nguy cơ chấn thương mắt; đeo kính mát chống UV khi ra nắng.
• Dinh dưỡng và lối sống: Bổ sung rau xanh, trái cây, cá giàu omega-3; kiểm soát đường huyết, huyết áp; bỏ thuốc lá để giảm nguy cơ bệnh lý hoàng điểm và mạch máu võng mạc.
• Khám mắt định kỳ: Đặc biệt nếu có tật khúc xạ, bệnh nền, hoặc đang dùng thuốc có thể ảnh hưởng mắt (theo chỉ định bác sĩ).

Trong quá trình chăm sóc sức khỏe tổng quát, nhiều người quan tâm đến các bệnh lý tiêu hóa thường gặp. Bạn có thể tìm hiểu thêm: cách chữa bệnh trĩ nhẹ.

Câu hỏi thường gặp về bảng đo thị lực chữ C

• Bảng đo thị lực chữ C 10/10 nghĩa là gì?
  10/10 là thị lực thập phân 1.0 — gần tương đương 20/20. Mắt đạt chuẩn phân giải chi tiết ở khoảng cách quy định, nhưng vẫn cần khám mắt định kỳ để loại trừ bệnh lý tiềm ẩn.

• Tôi nên đo thị lực bằng bảng chữ C ở khoảng cách nào?
  Thông thường 5 mét cho đo xa; đo gần sử dụng bảng Parinaud ở 30–35 cm. Tuân thủ khoảng cách chuẩn là yếu tố then chốt đảm bảo độ chính xác.

• Trẻ nhỏ không hợp tác thì có đo được không?
  Bảng chữ C và bảng hình là lựa chọn phù hợp cho trẻ. Nhân viên y tế sẽ hướng dẫn từng bước, khen thưởng khích lệ để trẻ hợp tác tốt hơn.

• Thị lực tốt bằng bảng chữ C có cần đi khám?
  Có. Đo thị lực là một phần của khám mắt. Để phát hiện sớm bệnh tăng nhãn áp, bệnh hoàng điểm, bệnh võng mạc đái tháo đường… cần kiểm tra chuyên sâu theo lịch hẹn.

• Tôi đang đeo kính, có cần tháo ra khi đo?
  Nên đo cả không kính và có kính để đánh giá hiệu quả chỉnh quang. Nhớ mang theo đơn kính hiện tại khi đi khám.

Nếu bạn quan tâm đến các chủ đề y tế cộng đồng khác, có thể đọc thêm: lòi dom là gì.

Kết luận

Bảng đo thị lực chữ C là công cụ sàng lọc thị lực linh hoạt, áp dụng cho cả người chưa biết chữ và trẻ em. Kết quả 10/10 phản ánh thị lực đạt chuẩn tại thời điểm đo, nhưng không thay thế khám mắt toàn diện. Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường như nhìn mờ, nhức mắt, chớp sáng hoặc thay đổi thị lực đột ngột, hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám chuyên khoa Mắt. Bệnh viện Đa khoa Khu Vực Phúc Yên cập nhật thông tin y khoa dựa trên khuyến cáo mới nhất, luôn khuyến khích bạn kiểm tra mắt định kỳ để bảo vệ thị lực lâu dài.

Thông tin trong bài mang tính chất tham khảo, không thay thế cho ý kiến của bác sĩ. Luôn tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp nào.